Parlam d'ecologia !

N'es pas sonque un problèma gascon, qu'es un problèma mondiau

Tot lo monde que deven avéder consciéncia de preservar lo nòst planèta.

Qu'i a de qué díser, mès qu'i a sustot de qué har !

Los ahromics

Los ahromics que son insèctes de le familha deus imenoptères dab les abelhas e les vèspas. Que son, sustot, insèctes qui evoluèren de les vèspas. Pendènt le segonda mieitat deu sègle XXau qu'estot confirmat que dijà i avè ahromics au Cretacèn, aquò's hèi haut o bas 92 milions d'annadas. Lo fossile d'ahromiga mèi ancian a un atge de haut o bas 100 milions d'annadas e qu'aparten end uu espècia d'ahromiga uei lusida.

Si quauquarren barra lo passatge que cèrcan navèras rotas.

                Que hèi adara entre 70 e 80 milions d'annadas los ahromics que comencèren de's desseparar en mèi en mèi espècias diferentas. E qu'arribèren a contrarotlar l'ecosistèma on damorèvan hèit 60 milions d'annadas. Quauqu'uas carat espècias qu'evoluèren dempús espècias d'ahromics bien primitivas qui damorèvan devath le superficia de le tèrra e qui èran predatoras.

                Lo registre fossile de los ahromics en Laurasia, lo continent septentrionau qu'i avot lo planeta pendènt lo Cretacèn qu'es prauba. Seloment arrivan au 1% de tots los insèctes trobats d'aquera epòca. Le soa expansion e contraròtle totau deus sons ecosistèmas qu'arribèt mèi tard, pendènt l'atge coneishut com Paleogèn.

                Durant l'Oligocèn e lo Miocèn los ahromics que representèvan dijà dinc au 20%-40% de totas les espècias d'insèctes. D'aquiras espècias, a costat un 10% que seré enqüèra uei vivent.

                D'un aut costat, los termits que son tanben insèctes coneishuts com ahromics blancas. Que semblan bien tanben ad ahromics mès qu'apartenen a un sos òrden deus isoptèrs e ne son pas vertadèras ahromics. Le soa familha mèi pròisha que son los griths . E a maugrat d'estar insèctes eusociaus, que'us còdi genetic qu'es bien diferent deu de los ahromics. Totun qu'an patit çò que los scientifics coneishen com evolucion convergènta e pr’aquò qu'an uu estructura sociau bien semblabla a le de los ahromics.

                Los ahromics que comunican dab feromònas, sons e lo tacte. Qu'usan los sons camins entà dishar un rastre de feromònas seguit pui per d’autas ahromics. Quòn un ahromigueja exploradora que tròba neuritud que dèisha un camin de feromònas quòn torna a le colonia. Que serà seguit per d'autas ahromics dont disharàn tanben mèi de feromònas e quòn i a pas mèi neuritud que's produsís un arrèst d'aquiras feromònas.

                Aquò qu'ajuda los ahromics a faciar mèi bien possibles cambiaments dens l'environament . Si quauquarren arrèsta lo passatge entad aqueth camin los ahromics exploradoras que cèrcan navèras rotas. Si uu ahromiga s'i escad, lo navèth camin trobat que pòt estar mèi cort e que serà seguit per totas los ahromics, qui abandonaràn lo vielh camin .

Los ahromics que comunican dab feromònas .

                Si uu hromiga es atacada, que dèisha un tipe de feromòna bien singulara entà alertar e avisar los auts ahromics, dont pòden arribar massivament entà l'ajudar. Quauqu'uas espècias d'ahromics qu'escurissen un tipe bien especific de feromònas contra los sons enemics entà provocar le luta entr’ iths medís.

                Les feromònas que son dishadas tanben sus le neuritud e que balhan informacion a tota le colonia . Qu'es le soa faiçon basica de comunicar. Tanben que senhalan lo tribalh que cau har. Si l'espècia a castas e le reina ne produsís pas mèi un certan tipe de feromòna, los hromigas començaràn a produsir navèras reinas.

                En mèi d'aquò, e tanben entà comunicar, los ahromics que son insèctes qui apèran daubuns sons produsits dab les soas maishèras. Que son un tipe de sons bien singulars dont ajudan daubuas espècias entà comunicar entr’ iras o enqüèra, e bilhèu mèi importènt enqüèra, entà comunicar dab d'autas espècias d'ahromics estrangèras. E dishar feromònas alavetz que puiré estar bien negatiu entà le colonia d'ahromics.

Potingas dab les plantas

Soins par les plantes

Casau deus simples (26.35 Ko)

Un tablèu dab les plantas e les soas ajudas entad avéder uu bona santat.

Halta aus plastics sus les plajas !

 Mamisan que s'es equipat de caishas a mareja

       Au començament de 2022, l'Ofici Nacionau deus Ahorèsts qu'a fabricat e installat 4 caishas a mareja a Mamisan per arcúlher les dèishas d'origina umana tancadas sus les soas plajas e tot particularament los plastics. Quate sites que son estats retenuts : Remember, l'aplanada Robèrt Barsac, lo parcatge deu mijorn e le plaja de L'Especièr. Lo principi qu'es hòrt simple, un pialòt de personas profitant d'uu passejada o de le practica d'uu activitat esportiva, qu'amassan dèishas sus les plajas de Mamisan que son arron sovent dishats au pè de les dunas au risc d'estar portats per le mareja seguenta o lo vènt. Qu'es aquí qu'intervinen les caishas a mareja, on cadun e pòt dishar aquistes indesirables.                                                                                                                                                                                                             

L'estructura qu'es en pin Doglàs e le basa en acacià, çò que permet de's guardar de tot tractament quimic. Que dispausan d'uu signaletica informativa e de recomendacions d'instruccions. Dens lo parçan  de Mamisan, que son les equipas deus Camins d'Insercion deus Grans Estanhs (CIGL) dont vendràn collectar e deburar les deishas arculhudas. Arron qu'arrejunharàn le rondalèra deu reciclatge on mèi de 90%  e seràn valorizats. En Charenta maritima on aquera iniciativa existi desempús 3 ans, qu'es estat collectat mèi de 1000 mètres cube de dèishas per un pès de 65 tonas despartits de le faiçon seguenta :

 4% de métal, 8% de veire, 12% de bòi e 76% de plastics !

A soscar...!

Netejatge de plaja benevòle

       5 vetz deus bons a adoptar

            Atencion aus liquides  

            Cèrtas dèishas que pòden estar cascantadas per idrocarbures o produits quimics. Qu'i a tanben les botelhas, los flacons e auts bidons dont pòden conténer liquides dangerós. Ne pas los vuitar shetz precaucions e tan que possible prenetz guants de bona qualitat.

            Objèctes dangerós : prudéncia !

       Pensatz a méter en securitat los objèctes dangerós com les seringas e los objèctes picants ne los hicants dens un contenedor rigide com un flacon o uu botelha que barraràn suenhosament. L'ideau qu'es de miar les seringas n'un punt CYCLAMED. Se descobritz explosius o municions sustot ne pas los tocar e aperatz lo 17 talèu que possible.

            Le dèisha de  mar

            Le plaja qu'es un  lòc de vita per numerós auchèths e hòrt d'animaus que s'i neurissen e medís a còps qu'i hèn lo nid. Qu'es bien segur essenciau d'arrespectar le fauna e les flors de les plajas. Le dèisha de mar ne diu pas estar trepejada, ni amassada ni medís desplaçada.

            Animaus en dificultat

            Qu'es reale mès se crotzatz un daufin, uu balena o un fòc, que singui en dificultat o mòrt, estancatz-ve a distància e sonatz lo centre nacionau PELAGIS au (05 46 44 99 10), medís lo dimenche. S'es un auchèth en dificultat o blassat, sonatz le Liga de Proteccion deus auchèths (LPO) au (05 46 82 12 34).

            Que participi a l'observacion

            Uu carta de França participativa qu'es estat mesa en plaça per compréner mélher le natura e l'origina de les dèishas sus les nòstas plajas.

            Gràcia end uu aplicacion o sus lo site oceanplastictracker.com, ajudatz a les cèrcas en hènts pujar les informacions deu terrenh e méter le carta a jorn.