Parlam d'ecologia !

N'es pas sonque un problèma gascon, qu'es un problèma mondiau

Tot lo monde que diven avéder consciéncia de preservar lo nòst planèta.

Qu'i a de qué díser, mès qu'i a sustot de qué har !

Los ahromics

Los ahromics que son insèctes de la familha deus imenoptères dab las abelhas e las vèspas. Que son, sustot, insèctes qui evoluèren de las vèspas. Pendènt la segonda meitat deu sègle XXau qu'estot confirmat que dijà i avè ahromics au Cretacèn, aquò's hèi haut o bas 92 milions d'annadas. Lo fossile d'ahromiga mèi ancian a un atge de haut o bas 100 milions d'annadas e qu'aparten end ua espècia d'ahromiga uei lusida.

Si quauquarrén barra lo passatge que cèrcan navèras rotas.

                Que hèi adara entre 70 e 80 milions d'annadas los ahromics que comencèren de's desseparar en mèi en mèi espècias diferentas. E qu'arribèren a contrarotlar l'ecosistèma on damorèvan hèit 60 milions d'annadas. Quauqu'uas carat espècias qu'evoluèren dempús espècias d'ahromics bien primitivas qui damorèvan devath le superficia de la tèrra e qui èran predatoras.

                Lo registre fossile de los ahromics en Laurasia, lo continent septentrionau qu'i avot lo planeta pendènt lo Cretacèn qu'es prauba. Seloment arrivan au 1% de tots los insèctes trobats d'aquera epòca. La soa expansion e contraròtle totau deus sons ecosistèmas qu'arribèt mèi tard, pendènt l'atge coneishut com Paleogèn.

                Durant l'Oligocèn e lo Miocèn los ahromics que representèvan dijà dinc au 20%-40% de totas las espècias d'insèctes. D'aquiras espècias, a costat un 10% que seré enqüèra uei vivent.

                D'un aut costat, los termits que son tanben insèctes coneishuts com ahromics blancas. Que semblan bien tanben ad ahromics mès qu'apartenen a un sos òrden deus isoptèrs e ne son pas vertadèras ahromics. La soa familha mèi pròisha que son los griths. E a maugrat d'estar insèctes eusociaus, que'us còdi genetic qu'es bien diferent de'u deus ahromics. Totun qu'an patit çò que los scientifics coneishen com evolucion convergènta e pr’aquò qu'an ua estructura sociau bien semblabla a la deus ahromics.

                Los ahromics que comunican dab feromònas, sons e lo tacte. Qu'usan los sons camins entà dishar un rastre de feromònas seguit pui per d’auts ahromics. Quòn un ahromigueja exploradora que tròba neuritud que dèisha un camin de feromònas quòn torna a la colonia. Que serà seguit per d'auts ahromics dont disharàn tanben mèi de feromònas e quòn i a pas mèi neuritud que's produsís un arrèst d'aquiras feromònas.

                Aquò qu'ajuda los ahromics a faciar mèi bien possibles cambiaments dens l'environament. Si quauquarren arrèsta lo passatge entad aqueth camin los ahromics exploradors que cèrcan navèras rotas. Si ua ahromiga s'i escad, lo navèth camin trobat que pòt estar mèi cort e que serà seguit per tots los ahromics, qui abandonaràn lo vielh camin .

Los ahromics que comunican dab feromònas .

                Si ua hromiga es atacada, que dèisha un tipe de feromòna bien singulara entà alertar e avisar los auts ahromics, dont pòden arribar massivament entà l'ajudar. Quauqu'uas espècias d'ahromics qu'escurissen un tipe bien especific de feromònas contra los sons enemics entà provocar la luta entr’ iths medís.

                Las feromònas que son dishadas tanben sus la neuritud e que balhan informacion a tota la colonia. Qu'es la soa faiçon basica de comunicar. Tanben que senhalan lo tribalh que cau har. Si l'espècia a castas e la reina ne produsís pas mèi un certan tipe de feromòna, los hromics començaràn a produsir navèras reinas.

                En mèi d'aquò, e tanben entà comunicar, los hromics que son insèctes qui apèran daubuns sons produsits dab las soas maishèras. Que son un tipe de sons bien singulars dont ajudan daubuas espècias entà comunicar entr’ iras o enqüèra, e bilhèu mèi importènt enqüèra, entà comunicar dab d'autas espècias d'ahromics estrangèras. E dishar feromònas alavetz que puiré estar bien negatiu entà la colonia d'ahromics.

Potingas dab las plantas

Soins par les plantes

Casau deus simples (26.35 Ko)

Un tablèu dab las plantas e las soas ajudas entad avéder ua bona santat.

Halta aus plastics sus las plajas !

 Mamisan que s'es equipat de caishas a mareja

       Au començament de 2022, l'Ofici Nacionau deus Ahorèsts qu'a fabricat e installat 4 caishas a mareja a Mamisan per arcúlher las dèishas d'origina umana tancadas sus las soas plajas e tot particularament los plastics. Quate sites que son estats retenuts : Remember, l'aplanada Robèrt Barsac, lo parcatge deu mijorn e la plaja de L'Especièr. Lo principi qu'es hòrt simple, un pialòt de personas profitant d'ua passejada o de la practica d'ua activitat esportiva, qu'amassan dèishas sus las plajas de Mamisan dont son arron sovent dishats au pè de las dunas au risc d'estar portats per la mareja seguenta o lo vènt. Qu'es aquí qu'intervinen las caishas a mareja, on cadun e pòt dishar aquistes indesirables.                                                                                                                                                                                                             L'estructura qu'es en pin Doglàs e la basa en acacià, çò que permet de's guardar de tot tractament quimic. Que dispausan d'ua signaletica informativa e de recomendacions d'instruccions. Dens lo parçan  de Mamisan, que son las equipas deus Camins d'Insercion deus Grans Estanhs (CIGL) dont vendràn collectar e deburar las dèishas arculhudas. Arron qu'arrejunharàn la rondalèra deu reciclatge on mèi de 90% e seràn valorizats. En Charenta maritima ond aquera iniciativa existi desempús 3 ans, qu'es estat collectat mèi de 1000 mètres cube de dèishas per un pès de 65 tonas despartits de la faiçon seguenta :

 4% de métal, 8% de veire, 12% de bòi e 76% de plastics !

A soscar...!

Netejatge de plaja benevòle

       5 vetz deus bons a adoptar

            Atencion aus liquides  

            Cèrtas dèishas que pòden estar cascantadas per idrocarbures o produits quimics. Qu'i a tanben las botelhas, los flacons e auts bidons dont pòden conténer liquides dangerós. Ne pas los vuitar shetz precaucions e tan que possible prenetz guants de bona qualitat.

            Objèctes dangerós : prudéncia !

       Pensatz a méter en securitat los objèctes dangerós com las seringas e los objèctes picants ne los hicants dens un contenedor rigide com un flacon o ua botelha que barraràn suenhosament. L'ideau qu'es de miar las seringas n'un punt CYCLAMED. Se descobritz explosius o municions sustot ne pas los tocar e aperatz lo 17 tanlèu que possible.

            La dèisha de  mar

            La plaja qu'es un  lòc de vita per nombrós auchèths e hòrt d'animaus que s'i neurissen e medís a còps qu'i hèn lo nid. Qu'es bien segur essenciau d'arrespectar la fauna e las flors de las plajas. La dèisha de mar ne diu pas estar trepejada, ni amassada ni medís desplaçada.

            Animaus en dificultat

            Qu'es rale mès se crótzatz un daufin, ua balena o un fòc, que singui en dificultat o mòrt, estancatz-ve a distància e sonatz lo centre nacionau PELAGIS au (05 46 44 99 10), medís lo dimenge. S'es un auchèth en dificultat o blassat, sonatz la Liga de Proteccion deus auchèths (LPO) au (05 46 82 12 34).

            Que participi a l'observacion

            Ua carta de França participativa qu'es estat mesa en plaça per compréner mélher la natura e l'origina de las dèishas sus las nòstas plajas.

            Gràcia end ua aplicacion o sus lo site oceanplastictracker.com, ajudatz a las cèrcas en hènts pujar las informacions deu terrenh e méter la carta a jorn.