Les contes licencieux de l'Aquitaine

Contribution au folklore érotique

édité la première fois en 1907

ils ont été recueillis par Galiot e Cercamons (en fait par Antonin Perbòsc)

auprès de locuteurs du Quercy du Toulousain et en Gascogne orientale.

PRÉFACE de la publication de 1907

" Nos contes ayant  été  recueillis dans un groupe de terroirs que  les  bouleversements politiques 

ont tantôt réunis, tantôt séparés, sans enlever à aucun d'eux son autonomie vivace, sans rompre

non plus les liens historiques et naturels qui les unissent aujourd'hui comme dans le passé, 

nous avons désigné l'ensemble de ces terroirs par ce vieux nom d'Aquitaine, qui, de quelque

façon qu'on l'applique, ne saurait être une désignation précise, mais qui, en raison même de son

imprécision, nous convenait mieuxque toute autre. Seulement, il était nécessaire d'indiquer plus 

exactement nos sources : c'est ce que nous avons fait en inscrivant après chacun de nos contes

le nom de son pays  d'origine.

Ces pays sont surtout le Toulousain et le Quercy et, pour une part moins  grande, Ie Rouergue,

l'Albigeois, le Lauragais et le pays de Rivière-Verdun. 

      Presque tous nos contes ont été recueillis en langue d'oc, et nous nous sommes efforcés

de conserver la couleur et la saveur, souvent si subtiles, des récits originaux, en donnant,

autant que nous l'avons pu, leur traduction littérale. Est-il besoin d'ajouter que quelques-uns

perdent infiniment à être ainsi présentés dans une langue qui les aurait encore assez bien 

traduits au seizième siècle, mais qui, depuis le dix-septième, est devenue — tant pis pour  elle! —

trop  guindée pour interpréter sans  discordance les parlers  d'Occitanie. "

      GALIOT  ET   CERCAMONS. 

Tirés du tome 1, je vous les présente ici traduits en gascon negue

- Les Naïfs

- Los Nòvis

Los navèths maridats - Nòvis

       Lo despucelatge au tambor

       Un tamborinaire que vinè de maridar la soa hilha dab un gojat tan nau, que ne sabut pas l'abrocar.

La dusau neit, au moment o lo nòvi anot entrar a la crampa nupciau, lo pairàs li balhèt utiles indicacions.

  « De mèi, ç'ajustèt entà qu'anis "a mesura", que't vau marcar los movements au son deu mon tambor :

seg-me bien, no singuis hastat.

  Au permèr còp de pau, meteràs Ciprian contre lo trauc ; au dusau, t'ahonaràs un chic ; au tresau un chic mèi ; 

 per fin, chic a chic, possaràs dinc au hons. »

  Atau qu'estot hèit. Au tresau còp de pau, la nòvia s'escridèt :

  « Mèi viste papà ! Mèi viste !!! »

      (Albigés)  

Los navèths maridats - Nòvis

        Lo perdigalh

        Qu'i avè un còp, un gojat nau. 

La soa mair totun que volè lo maridar, mès com har ?

Un jorn, la brava hemna que'u hadot rostir un perdigalh per lo disnar.

« Viet d'ase ! ma mair, ce dit, porqué hèm tedilha uei ?

— Se't maridèssis, mon dròlle, la toa hemna que te'n balharèssi un cada jorn.

— Ò ! lavetz que'm vui maridar ! »

La soa mair que'u trobèt la que li calè.

Lo jorn de la nòça, quau gai ! Qu'i avot de qué minjar e búver a tòca-dit.

Au desser, lo nòvi qu'avè lo vente plenh a bregar sau sus la soa codena.

Tanlèu ajacat, que s'adromit com ua soca, çò que n'agradèva guaire la nòvia.

Que'u desvelhèt dab pinhicadas e borradas.

« Hòu ! que dròm dijà ?

— Çò que vòs que hèci ?

— E no saps pas ?

— Que sèi que sui hart e qu'adara, e'm cau dromir. »

Lavetz la nòvia que'u pren la man e la botèt entre las cueishas.

« Çò qu'es aquò ? ce dit lo nau.

— Colhonet qu'es lo perdigalh. 

— Ò ! ce hadot, la mair que los me balhèva rostits, e, tu que los me balhas dab la pluma ! »

Los Naus

      Saucissa, tenelha o òs ?

      Un jorn, tres gojatas dont güeitèvan las aulhas hens un bòsc que vedoren a passar suu camin

un gojat dont tornè de la héira.

     « Çò qu'as crompat a la héira ? ce dishoren.

     — Qu'ètz bien curiosas ! ce dishot.

     — Qu'aurés dut nes crompar senglas còcas. Mès n'es pas pro galant pr'i avéder pensat ! 

     — A la fin as bien crompat quauquarré ?

     « Solide ! E vorretz bien saber qué ? E bé ! Que jògui que, parelh en tocants de las vòstas mans,

mès shetz espiar, ne devineratz pas çò qu'èi a la pòcha.

      — Vam véder ! ce s'escridèren en arridents.

E totas, autanlèu, voloren tocar e s'arroncèren suu gojat per horguilhar dens totas las soas pòchas.

      — Prenetz temps ! ce dishot. Çò dont se tracta qu'es tròba dans la pòcha de las mias cauças, n'aquera.

Que tocaratz l'ua après l'auta. »

La permèra que metot la man a la pòcha, dont èra traucada, e toquèt.

     « Qu'es saucissa, » ce dit.

La dusau, au son torn, que tastèt a plenha man.

     « Aquò, saucissa ? Non. Qu'es tenelha. »

La tresau a la hèita fin que palpèt.

     « Qu'ètz duas pègas, ce dit. N'es ni saucissa, ni tenelha : qu'es tròp dur !

Çò qu'es... qu'es òs. E ne m'engani pas, ç'ajustèt en tot muishant la soa man,

vedetz lo mèussa/medoth dont a chorrat suus mons dits ! »

      (Carcin)

Los Naus

       L'agilitat

 Lo Jantilhon de Conèla qu'èra aulhèr a la bòrda de Dauna Audubèrt, de Caors.

      A la bèra sason, Na Audubèrt qu'anè de temps en quan, a shivau, har lo torn de la bòrda.

Mèi d'un còp, quòn se'n tornèva, l'aulheròt que lo tenè l'estriut. Com èra contènt, lo Jantilhon,

quòn podè véder lo canton de la camaliga de l'arraba de la cama de Na Audubèrt !

      Un jorn dont hadè grand vent, Na Audubèrt, en sautants liugèrament a shivau, qu'avot la soa rauba

arreganhada per ua ventòrla e que muishèt, mèi haut que la camaliga, quauquarré que la candela veid mèi soent que lo sorelh.

E l'aulheròt, de véder aquò, s'estanquèt aquí, boca badanta, tot esbahit.

      « As vist la mia agilitat ? ce ditz la Dauna, un chic meishuca e ne trobants pas ua auta causa a díser.

— Dauna, ne sabí pas qu'aquò s'aperèva atau, ce dit lo Jantilhon : nos auts que dísem "lo tafanari". »

       (Carcin. Nombrosas variantas dens l'Occitania sancèra.)

Los Naus

      L'escaravisha hémia

   Ua gojata « bien ensenhada » qu'assistiva a ua pesca a las escaravishas. 
« Papà, ce domandèt, com pòden saber s'aquera escaravisha es mascle o hèmia ? 
— Ma hilha, ce responot lo pair, embarrassat, que coneishen las hèmias ad aquò, 
qu'an uuus devath la coda. 
— N'es pas possible, pr'amon, lavetz,  lo mon cosin e seré ua hèmia : qu'a tanben 
dus uuus devath la coda !  » 

       (Albigés.)

Los Naus

     LA PÈTH BLANCA 

    Ua monja, qu'avè besonh d'estar caussada, que hiri díser au sabatèir de's 
rénder au convènt per li préner mesura. Lo sabatèir qu'envièt un joen 
aprentís, dont se presentèt au parlader. 
  « Que desiras, mon dròlle ? 
  — Lo patron que m'envia ves préner mesura. 
  — Ten, aquí lo pè.  » 
   L'aprentís que's baishèt, susluvèt lo pè. 
Lo nas quasi au ras deu sòu, que vedè mèi haut que la popa de la cama, devath la camisa 
de la monja. 
  «   Que hèis aquí ? ce ditz aquera. 
  —   Èh ! qu'espièva ...  que...  atz la pèth bien prima. 
  —   Ah ! peberut, que t'ameritaré bien que't tiran las aurelhas ! 
Que prenes plesir a ...                 
   —   Bien segur, ma sòr, que'm delecti de véder de tan bèras causas.
Mès com atz la pèth tan blanca ? 
   —  Tè ! pr'amor qu'es tostemps a l'ompra. 
   —  Ah ! bien ! los colhons deu mon pair tabé e son a l'ompra, e que son negas
com la pèth d'un bohon ! » 

        (Tolosan.) 

Los Naus

       LO  SENT-ESPERIT 

  Lo  Pair — E ben ! dròlle, çò qu'as aprés uei au catequisme  ? 
  Lo dròlle — Qu'èi aprés que lo petit Jèsus n'èra pas lo hilh deu son pair. 
  Lo  Pair — E de qui lavetz ? 
  Lo dròlle — Deu Sent-Esperit. At credetz, vos ? 
  Lo  Pair — Pardí ! D'un còp at dit lo caperan. 
  Lo dròlle — Ètz bien segur d'estar lo mon pair, vos ? N'i auré pas 
quauque Sent-Esperit a nòste ? 
  Lo Pair — Demanda aquò a la toa mair, petit. 

       Tolosa

Los Naus

      LA DÈIMA

  Un còp, — qu'èra au temps de la dèima, — la Toniqueta  qu'envièt lo son capdèth 
entau presbitèri, la velha de Totsant, per portar au caperan lo detzau porquet de  
la porcatera. Lo dròlle qu'estot bien recebut, e lo porquet tanben. 
   Lo diluns de Pasquetas (1), avant lo jorn, la Toniqueta que hiri lo son detzau 
dròlle. Shetz díser arrén, shetz estar vist, lo capdèth que'u pres dens los sons braç 
e lo pòrta au presbitèri. 
  «   Çò qu'es aquò ? ce dit lo caperan. 
  —    Qu'es lo detzau dròlle de la Toniqueta, e que'u ves pòrti. 
  —    Que vòs que'n hèci ?  N'es pas mon ! La toa mair ne t'a pas dit que 
sui jo dont li èi hèit ? 
    — Òh ! non, mossenh caperan ; mès... 
a Totsants, que ves portèri lo detzau porquet de la truja.
Es vos qu'ac avètz hèit ?  Estóretz pertant bien contènt de'u guardar ! » 

(1) Pasquetas, dimenche de Quasimodo.

       Carcin (Quercy.) 

Los Naus

       L'ENDÍVIA

       La Princessa qu'èra estat ua bròja hemna dont avè prestat lo son cuu a tots

e qui totun n'èra pas vinuda rica dab 'queste mestièr.

Aqueste mestièr, que'u hadè tostemps a contuna, mès qu'èra vinuda bien madura e 

atau de mens en mens apracticada. Mau pelhada, qu'èra mau espiada per las hemnas

aunèstas : los òmis que se'n hadèn gargalets dab trufandisas grossièras ; que's hadè escarnir preus gojats.

Un jorn, un vauarré d'un dotzenat d'annadas que ditz a l'un deus sons companhs un chic mèi joen, dont èra un chic pèc :

    « Vas domandar a la Princessa quant hèi pagat entà muishar l'endívia. »

Lo praube inocent qu'anot la trobar e que'u dit :

    « Princessa, quant hètz pagar entà muishar l'endívia ?

    — Çò que dits, petit ? L'endívia ? Vè, quòn seràs un chic mèi grand, que la te harèi véder per arrén. »

       (Roergue)

Los Naus

        LA TRUJA AU VÈRRI 

    Pendent tres jorns, un dròlle qu'avè mancat lo catequisme. 
Lo caperan, l'encontrants, ce'u dit : 
    « Te valà, maishant subjècte ! Perqué n'ès pas vinut, au matin, au catequisme  ? 
   —   Mossenh caperan, que herrèvam l'aine ; jo, que'u desmosquèvi. 
   —   E geir ? 
   —   Mon pair que m'a pres a la héira per m'i crompar esclòps. 
    —  E delà-geir ? 
   —   Que sui anat dab la mia sòr miar la truja au vèrri. 
   —   Ah ! E quant prenen pr'aquò ? 
   —   Quarante sòus, mossenh caperan. 
   —   Quarante sòus ! Ce'm sembla qu'es bien car, per ua truja 
   —   Hè ! mossenh caperan, l'emplirietz-ves, ves ad aqueste prètz ?  » 

         Carcin (Quercy.) 

Los Naus

       TEN-TE,  CAPDÈTH   ! 

   Un auvernhat, hòrt praube, n'avè per logar la soa familha qu'ua crampa e qu'un leit 
on s'ajaquèva dab la soa hemna e los sons dus dròlles. 
   Un ser de carnaval, que pujèt sus la soa hemna dab tan de vam que lo leit ne 
tremolèva sus los sons quate pès, e tèlament lo segotiva que lo mèi joen deus dròlles 
tombèt per tèrra. 
   Que'u tornèren au leit, e quòn lo marit e la hemna credoren los dròlles adromits, 
que tornèren aus ahars. 
   Alavetz l'ainat, dont ne dromiva pas, desvelhèt doçament lo son hrair : 
   «  Ten-te bien, capdèth ! ce'u dishot, que torna !  » 

      (Tolosan, Carcin) 

Los Naus

         LO BONET A  PUU 

    Valà qu'ua neit de Nadau ua hemna que's luva per mèter dens le chaminèia los 
joguets dont lo petit Jèsus es tèn de portar aus dròlles. Tot doçament, qu'aluquèt 
lo carelh, prenot los joguets dens lo cabinet, los metot dens la soa camisa luvada, 
qu'anot los pausar dens los esclòps deu son petit dròlle, que pensè bien adromit, e pui
que's tornèt ajacar. 
    Au matin, lo dròlle que sautèt deu leit e anot véder los joguets, en possants cris de 
gai. Qu'èra sustot contènt d'un bròi granadèr, dont hadè la soa admiracion ; mès,  
tot d'un còp, que s'escridèt en plorants : « Mamà, que vui lo bonet dab puu ! 
  —    Que vòs díser ? ce dit la mair. 
  —    Lo bonet dab puu deu granadèr  ! 
  —    Mès lo granadèr es tau que lo petit Jèsus l'a portat. 
   —   E non, mamà.

Ne dromèvi pas, aquera neit, e quòn t'ès acholada en davant de la chaminèia per i mèter los joguets, 
qu'èi bien vist lo bonet dab puu. 

Qu'ic vui !  » 

   Carcin (Quercy.)